پس از اعلام چهارچوبی برای اکوسیستم باز هوش مصنوعی در اوایل امسال، سازمان غیرانتفاعی کرییتیو کامنز به طور مشروط از فناوری «پرداخت در ازای خزیدن» حمایت کرده است؛ سیستمی که بهطور خودکار بابت استفاده ماشینها، همچون خزندههای هوش مصنوعی، از محتوای وبسایتها، به صاحبان محتوا غرامت پرداخت میکند.
کرییتیو کامنز (CC) بیش از همه به واسطه پیشگامی در جنبش صدور مجوزهایی شناخته میشود که به خالقان محتوا اجازه میدهد آثار خود را به اشتراک بگذارند و در عین حال حقوقی برای خود حفظ کنند. در تیرماه، این سازمان برنامهای را اعلام کرد تا چهارچوب حقوقی و فنی برای اشتراکگذاری دادههای آموزشی بین شرکتهایی که دادهها را کنترل میکنند و ارائهدهندگان هوش مصنوعی که به دنبال آموزش مدلهایشان هستند، فراهم کند.
اینک، این سازمان غیرانتفاعی به طور محتاطانهای از سیستمهای پرداخت در ازای خزیدن حمایت میکند و بیان کرده که «با احتیاط موافق است».
در یک پست وبلاگی از کرییتیو کامنز نوشته شده است: «اگر به طور مسئولانه پیاده سازی شود، سیستم پرداخت در ازای خزیدن میتواند راهکاری برای پایداری تولید و به اشتراکگذاری محتوا توسط وبسایتها فراهم کند و همچنین استفادههای جایگزین را مدیریت کرده و محتوای عمومی را در دسترس نگاه دارد؛ جایی که ممکن است در غیر این صورت این محتوا به اشتراک گذاشته نشود یا پشت دیوارهای پرداختی بسته شود.»
شرکتهایی مانند Cloudflare پیشتاز این ایده هستند که هدف آن، هزینهبر کردن جمعآوری محتوای سایت توسط رباتهای هوش مصنوعی برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی و بهروزرسانی آنها است.
در گذشته، وبسایتها اجازه میدادند خزندههای وب به رایگان محتوای آنها را برای درج شدن در موتورهای جستجویی مانند گوگل فهرست کنند. این همکاری سبب دیده شدن سایتها در نتایج جستجو و افزایش بازدید و کلیک میشد. اما اکنون با پیشرفت هوش مصنوعی، این معادله تغییر کرده است؛ بعد از آنکه کاربر پاسخ خود را از یک چتبات دریافت میکند، دیگر تمایلی به کلیک روی منبع اصلی ندارد.
این تغییر تا به حال تاثیر شدیدی بر ناشران داشته و بخش بزرگی از ترافیک جستجویشان را از بین برده است و هیچ نشانهای از توقف این روند دیده نمیشود.
اما سیستم پرداخت در ازای خزیدن میتواند به ناشران در جبران خسارتی که هوش مصنوعی بر درآمدشان وارد کرده است، کمک کند. علاوه بر این، این سیستم میتواند برای ناشران کوچکتر وب که قدرت چانهزنی برای توافقهای اختصاصی با ارائهدهندگان هوش مصنوعی ندارند کارآمدتر باشد. تا کنون قراردادهای بزرگی بین شرکتهایی چون OpenAI و ناشران بزرگ، اکسل اشپرینگر و دیگران؛ همچنین بین Perplexity و Gannett؛ آمازون و نیویورک تایمز؛ و همچنین Meta و ناشران مختلف رسانهای امضا شده است.
کرییتیو کامنز در حمایت خود از پرداخت در ازای خزیدن چند نکته احتیاطی را نیز ذکر کرده است؛ از جمله اینکه چنین سیستمهایی میتواند تمرکز قدرت در وب ایجاد کند. همچنین ممکن است دسترسی پژوهشگران، سازمانهای غیرانتفاعی، نهادهای فرهنگی، آموزشی و دیگر بازیگران فعال در منافع عمومی را به محتوا محدود کند.
این سازمان پیشنهاد داده مجموعهای از اصول برای پرداخت مسئولانه در ازای خزیدن وجود داشته باشد؛ از جمله اینکه این سیستم نباید به صورت پیشفرض برای همه وبسایتها اجرا شود و قوانین کلی برای تمامی وب وضع نشود. همچنین مطرح شده که سیستمهای پرداخت باید امکان اعمال محدودیت و کاهش درخواستها (و نه صرفاً بلاک کردن) را فراهم کنند و دسترسی به منافع عمومی را حفظ نمایند. همچنین باید باز، قابل همکاری و مبتنی بر اجزای استاندارد ساخته شوند.
کلودفلر تنها شرکتی نیست که در زمینه پرداخت بابت خزیدن سرمایهگذاری میکند.
مایکروسافت نیز در حال راهاندازی بازار هوش مصنوعی برای ناشران است و استارتاپهای کوچکتری مانند ProRata.ai و TollBit نیز در این زمینه فعال شدهاند. گروه دیگری به نام RSL Collective، استاندارد جدیدی به نام Really Simple Licensing (RSL) معرفی کرده که تعیین میکند چه بخشهایی از یک سایت برای خزندهها قابل دسترسی باشد؛ اما بدون آنکه خزندهها را کاملاً مسدود کند. کلودفلر، اکامای و فستلی نیز از این استاندارد پیروی کردهاند که شرکتهایی چون Yahoo، Ziff Davis، O’Reilly Media و دیگران نیز حمایت خود را از آن اعلام کردهاند.
کرییتیو کامنز هم جزو حامیان این استاندارد بوده و علاوه بر آن پروژه گستردهتر خود به نام CC signals را برای توسعه فناوریها و ابزارهای مربوط به عصر هوش مصنوعی معرفی نموده است.
