یک سال پس از ترک اینتل، پت گلینگر همچنان ساعت ۴ صبح بیدار میشود و در جنگ نیمههادیها فعال است، البته اینبار در میدان دیگری. او اکنون شریک اجرایی در شرکت سرمایهگذاری Playground Global است و با ۱۰ استارتاپ همکاری میکند. اما یک شرکت از میان سرمایهگذاریهایش توجه ویژهای را به خود جلب کرده است: xLight، یک استارتاپ نیمههادی که روز دوشنبه اعلام کرد پیشقراردادی تا سقف ۱۵۰ میلیون دلار با وزارت بازرگانی آمریکا امضا کرده و دولت به سهامدار مهمی تبدیل خواهد شد.
این موفقیت برای گلینگر، که ۳۵ سال در دو دوره مختلف در اینتل فعالیت کرده و سال گذشته به دلیل عدم اعتماد هیئت مدیره به برنامههای تحولش از شرکت اخراج شد، یک افتخار محسوب میشود. اما قرارداد xLight همچنین توجهها را به روندی جلب کرده که در سیلیکون ولی موجب نگرانی پنهان شده است: دولت ترامپ سهام شرکتهای استراتژیک را خریداری میکند.
اواخر این هفته، فرماندار کالیفرنیا، گاوین نیوزوم، در یک رویداد گفت: «کجا رفته است اصل بازار آزاد؟» که نشاندهنده نگرانی صنعت است که همواره به اصول بازار آزاد خود میبالید.
گلینگر، که رئیس اجرایی xLight نیز هست، در یکی از رویدادهای Playground Global گفت، نگرانی فلسفی برایش اهمیتی ندارد و بیشتر روی این تمرکز دارد که xLight بتواند گلوگاه اصلی صنعت نیمههادیها را حل کند: لیتوگرافی، فرآیند حک کردن الگوهای میکروسکوپی روی ویفرهای سیلیکونی. این استارتاپ در حال توسعه «لیزرهای الکترون آزاد» عظیم است که توسط شتابدهندههای ذرات قدرت میگیرند و میتوانند تولید تراشهها را متحول کنند—البته اگر فناوری در مقیاس بزرگ کار کند.
گلینگر گفت: «ماموریت بلندمدت من این است که قانون مور را در صنعت نیمههادی ادامه دهم.» او به اصل چنددههای اشاره میکند که قدرت محاسباتی هر دو سال باید دو برابر شود. «ما فکر میکنیم این فناوری قانون مور را دوباره زنده خواهد کرد.»
قرارداد xLight اولین جایزه تحت قانون Chips and Science Act در دوره دوم ترامپ است و از بودجهای برای شرکتهای نوپا با فناوریهای امیدوارکننده استفاده میکند. قرارداد هنوز در مرحله نامه نیت است و جزئیات ممکن است تغییر کند. وقتی از گلینگر پرسیده شد که آیا بودجه میتواند دو برابر شود یا اصلاً محقق نشود، صادقانه پاسخ داد: «ما اصولاً روی شرایط توافق کردهایم، اما مانند هر قراردادی، هنوز کارهایی برای انجام وجود دارد.»
فناوری مورد نظر xLight از نظر مقیاس و جاهطلبی بسیار جدی است. شرکت قصد دارد ماشینهایی به طول تقریبی ۱۰۰ متر و عرض ۵۰ متر بسازد—حدود اندازه یک زمین فوتبال—که در خارج از کارخانههای نیمههادی قرار خواهند گرفت. این لیزرهای الکترون آزاد نور فرابنفش شدید تولید میکنند با طول موج ۲ نانومتر، بسیار قدرتمندتر از طول موج ۱۳.۵ نانومتر که اکنون توسط شرکت هلندی ASML استفاده میشود.
گلینگر توضیح داد: «حدود نصف سرمایه در لیتوگرافی صرف میشود. در مرکز هر دستگاه لیتوگرافی نور است… و این توانایی برای نوآوری در نور با طول موج کوتاهتر و قدرت بالاتر اساس ادامه نوآوری برای نیمههادیهای پیشرفته است.»
xLight به رهبری نیکلاس کلز، که پیشینهای غیرمعمول برای دنیای نیمههادی دارد، فعالیت میکند. پیش از تأسیس xLight، او توسعه کامپیوترهای کوانتومی در PsiQuantum را هدایت کرد و دو دهه در ساخت تأسیسات پرتو ایکس در آزمایشگاههای ملی از جمله SLAC و لورنس برکلی فعالیت داشت.
کلز توضیح داد که چرا این پروژه اکنون قابل اجرا است، در حالی که ASML تقریباً یک دهه پیش روش مشابهی را رها کرده بود: «تفاوت این بود که فناوری به اندازه کافی بالغ نبود.»
اکنون با حضور گسترده EUV در تولید نیمههادیهای پیشرفته و محدودیت فناوری منابع نوری موجود، زمانبندی بهتر به نظر میرسد. نوآوری کلیدی، به گفته کلز، این است که نور مانند یک خدمت عمومی (utility) رفتار شود، نه اینکه در هر دستگاه ساخته شود. «ما از ساخت منبع نور یکپارچه با ابزار فاصله گرفتیم و آن را در مقیاس خدمات عمومی بیرون از کارخانه تولید کرده و توزیع میکنیم.»
این شرکت قصد دارد اولین ویفر سیلیکونی خود را تا سال ۲۰۲۸ تولید و سیستم تجاری خود را تا ۲۰۲۹ راهاندازی کند.
به گفته کلز، رقابت مستقیم با ASML اکنون مشکل اصلی نیست و همکاری نزدیکی با آنها و تأمینکنندگانشان از جمله Zeiss برای طراحی ادغام با اسکنر ASML انجام میشود.
هنوز هیچ شرکت بزرگی از جمله اینتل برای خرید فناوری xLight متعهد نشده است، اما مذاکرات گستردهای با همه شرکتهای مورد انتظار در جریان است.
در عین حال، رقابت در حال داغ شدن است. در اکتبر، Substrate، استارتاپ تولید نیمههادی حمایتشده توسط پیتر تیل، ۱۰۰ میلیون دلار برای توسعه کارخانههای تراشه در آمریکا جمعآوری کرد. گلینگر آنها را رقیب مستقیم نمیبیند: «اگر Substrate موفق شود، میتواند مشتری ما باشد.»
گلینگر xLight را به وزیر بازرگانی هاوارد لوتنیک معرفی کرد تا کمک کند تولید تراشه به آمریکا بازگردد. این اقدام با انتقاداتی مواجه شده که آن را نوعی سرمایهداری دولتی میدانند، اما گلینگر آن را ضروری برای رقابت ملی میداند: «من آن را با نتایج میسنجم. آیا نتایج مورد نیاز برای احیای سیاستهای صنعتی ما حاصل میشود؟»
سرمایهگذاری دولت بدون اختیارات مدیریتی است. گلینگر افزود: «سرمایهگذاری خرد، غیرکنترلی و برای منافع ملی است.»
xLight تاکنون ۴۰ میلیون دلار از سرمایهگذاران از جمله Playground Global جمعآوری کرده و قصد دارد دور جدید جذب سرمایه در ژانویه برگزار کند. کلز گفت مسیر این شرکت نسبت به فناوریهایی مثل همجوشی یا محاسبات کوانتومی سادهتر است: «این فناوری نیازمند میلیاردها دلار نیست.»
این شرکت همچنین نامه نیت با ایالت نیویورک برای ساخت اولین دستگاه خود در سایت CREATE نزدیک آلبانی امضا کرده، اگرچه قرارداد نهایی هنوز نیاز به تأیید دارد.
برای گلینگر، xLight فراتر از یک شرکت سرمایهگذاری است؛ فرصتی برای تثبیت جایگاهش در صنعت نیمههادی که او ساخته است. درباره مدیریت اصول خود در شرایط سیاسی فعلی گفت: «مدیرعاملها و شرکتها نباید جمهوریخواه یا دموکرات باشند. وظیفه شما دستیابی به اهداف تجاری و خدمت به سرمایهگذاران و سهامداران است.»
او درباره ۱۵۰ میلیون دلار از دولت ترامپ افزود: «مالیاتدهندگان سود خواهند برد.»
وقتی از گلینگر پرسیده شد آیا همکاری با ۱۰ استارتاپ کافی است، پاسخ داد: «قطعاً. میتوانم در گستره وسیعی از فناوریها تأثیرگذار باشم. ذهن من درگیر است و قدردان تیم Playground هستم که اجازه دادهاند به آنها کمک کنم و نقش یک سرمایهگذار تازهکار را تجربه کنم.»
با لبخند افزود: «و به همسرم آخر هفتههایش را بازگرداندم.»
